Kommentar om språk, ortografi og liknande.
Comments on language, ortography, and such.
Back to index page
Grímnismál
Frá sonum Hrauðungs konungs. Hrauðungr konungr atti tvá sonu;
hét annarr Agnarr, en annar Geirrøðr. Agnarr var tiu vetra, en Geirrøðr
átta vetra. Þeir røru tveir á báti með dorgar sinar at smáfiski. Vindr
rak þá i haf út. I náttmyrkri brutu þeir við land, ok gengu upp; fundu
kotbónda einn. Þar vóru þeir um vetrinn. Kerling fóstraði Agnar, en karl
fóstraði Geirrøð ok kendi hánum ráð.
At vári fekk karl þeim skip. En er þau kerling leiddu þá til strandar,
þá mælti karl einmæli við Geirrøð. Þeir fengu byr ok kvómu til stödva föður
sins. Geirrøðr var fram i skipi: hann hlióp upp á land, en hratt út skipinu
ok mælti: 'Farðu nú, þar er smyl hafa þik!' Skipit rak út. En Geirrøðr gekk
upp til bøiar. Hánum var þar vel fagnat. En faðir hans var þá andaðr. Var þá
Geirrøðr til konungs tekinn ok varð maðr ágætr.
Óðinn ok Frigg sátu i Hliðskiálfu ok sá um heima alla.
Óðinn mælti: 'Sér þú Agnar, fóstra þinn, hvar han elr börn við gýgi i
hellinum? En Geirrøðr, fóstri minn, er konungr ok sitr nú at landi.'
Frigg segir: 'Hann er matniðingr sá, at hann kvelr gesti sina, ef honum
þikkia ofmargir koma.' Óðinn segir, at þat er in mesta lygi. Þau veðia um þetta mál.
Frigg sendi eskimey sina, Fullo, til Geirrøðar. Hon bað konung varaz,
at eigi fyrgørði hánum fiölkunnigr maðr, sá er þar var kominn í land;
ok sagði þat mark á, at engi hundr var svá ólmr, at á hann myndi hlaupa.
En þat var inn mesti hégómi, at Geirrøðr væri eigi matgóðr. Ok þó lætr
konunga handtaka þann mann, er eigi vildu hundar á ráða. Sá var i feldi
blám ok nefndiz Grimnir; ok sagði ekki fleira frá sér, þótt han væri at spurdr.
Konungr lét hann pina til sagna ok setia milli elda tveggia, ok sat hann
þar átta nætr.
Geirrøðr konungr átti þá son, tio vetra gamlan, ok hét Agnarr eptir
bróður hans. Agnarr gekk at Grimni ok gaf hánum horn fullt at drekka, ok
sagði, at konungr gørði illa, er hann pindi þenna mann saklausan. Grimnir
drakk af. Þá var eldrinn svá kominn, at feldrinn brann af Grimni. Hann kvað:
1 'Heitr ertu, hripuðr, ok heldr til mikill:
göngumk firr, funi!
loði sviðnar, þótt ek á lopt berak,
brennumk feldr fyrir.
2 Átta nætr sat ek milli elda hér,
svá at mér manngi mat ne bauð,
nema einn Agnarr, er einn skal ráða,
Geirrøðr sonr, gotna landi!
3 Heill skaltu, Agnarr, alls þik heilan biðr
Veratýr vera;
einar drykkiar þú skalt aldregi
giöld betri geta!
4 Land er heilakt, er ek liggia sé
ásum ok álfum nær. . . .
en i Þrúðheimi skal Þórr vera,
unz um riúfaz regin.
5 Ýdalir heita, þar er Ullr hefir
sér um görva sali.
Álfheim Frey gáfu i árdaga
tivar at tannféi.
6 Bør er sá inn þriði, er blíð regin
silfri þökþu sali;
Válaskiálf heitir, er vélti sér
áss í árdaga.
7 Søkkvabekkr heitir inn fiórði, en þar svalar knegu
unnir yfir glymia;
þar þau Óðinn ok Sága drekka um alla daga,
glöð, or gullnum kerum.
8 Glaðsheimr er inn fimti, þars en gullbiarta
Valhöll við of þrumir;
en þar Hroptr kýss hverian dag
vápndauða vera.
9 Miök er auðkent, þeim er til Óðins koma,
salkynni at siá:
sköptum er rann rept, skiöldum er salr þakiðr,
brynium um bekki strát.
10 Miök er auðkent, þeim er til Óðins koma,
salkynni at siá:
vargr hangir fyr vestan dyrr,
ok drúpir örn yfir.
11 Þrymheimr heitir inn sétti, er Þiazi bió,
sá inn ámátki iötunn;
en nú Skaði byggvir, skir brúðr goða,
fornar tóptir föður.
12 Breiðablik eru in siúndu, en þar Baldr hefir
sér um görva sali,
á þvi landi, er ek liggia veit
fæsta feiknstafi.
13 Himinbiörg eru in áttu, en þar Heimdall
kveða valda véum;
þar vörðr goða drekkr í væru ranni,
glaðr, inn góða miöð.
14 Fólkvangr er inn níundi, en þar Freyia ræðr
sessa kostum í sal;
hálfan val hon kýss hverian dag,
en hálfan Óðinn á.
15 Glitnir er inn tíundi, hann er gulli studdr
ok silfri þakþr it sama;
en þar Forseti byggir flestan dag
ok svæfir allar sakir.
16 Nóatún eru in elliptu, en þar Niörðr hefir
sér um görva sali,
manna þengill, inn meins vani,
hátimbroðum hörgi ræðr.
17 Hrísi vex ok há grasi
Víðars land, viði;
en þar mögr of lætsk af mars baki,
frøkn, at hefna föður.
18 Andhrímnir lætr i Eldhrimni
Sæhrimni soðinn,
fleska betst; en þat fáir vitu,
við hvat einheriar alaz.
19 Gera ok Freka seðr gunntamiðr,
hróðigr Heriaföðr;
en við vín eitt vápngöfugr
Óðinn æ lifir.
20 Huginn ok Muninn fliúga hverian dag
iörmungrund yfir;
óomk ek of Huginn, at hann aptr ne komit,
þó siámk meirr um Muninn.
21 Þýtr Þund, unir Þióðvitnis
fiskr flóði í;
árstraumr þikkir ofmikill,
valglaumnir, at vaða.
22 Valgrind heitir, er stendr velli á,
heilog, fyr helgum durum;
forn er sú grind, en þat fáir vitu,
hvé hon er í lás um lokin.
24 Fimm hundruð gólfa ok fiórum tøgum,
svá hygg ek Bilskírni með bugum;
ranna þeira, er ek rept vita,
míns veit ek mest magar.
23 Fimm hundruð dura ok fiórum tøgum,
svá hygg ek at Valhöllu vera;
átta hundruð einheria ganga senn ór einum durum,
þá er þeir fara at vitni at vega.
25 Heiðrun heitir geit, er stendr höllu á [heriaföðrs]
ok bitr af Læraðs limum;
skapker fylla hon skal ins skíra miaðar,
knáat sú veig vanaz.
26 Eikþyrnir heitir hiörtr, er stendr höllu á [Heriaföðrs]
ok bítr av Læraðs limum;
en af hans hornum drýpr í Hvergelmi,
þaðan eigu vötn öll vega.
27 Síð ok Víð, Søkin ok Eikin,
Svöl ok Gunnþró,
Fiörm ok Fimbulþul,
Rín ok Rennandi,
Gipul ok Göpul,
Gömul ok Geirvimul,
þær hverfa um hodd goða,
Þyn ok Vin, Þöll ok Höll,
Gráð ok Gunnþorin.
28 Vína heitir enn, önnur Vegsvinn,
þriðia Þióðnuma,
Nyt ok Nöt, Nönn ok Hrönn,
Slíð ok Hríð, Sylgr ok Ylgr,
Víl ok Ván, Vönd ok Strönd,
Giöll ok Leiptr, þær falla gumnum nær,
en falla til heliar heðan.
29 Körmt ok Örmt ok Kerlaugar tvær,
þær skal Þórr vaða,
hverian dag, er hann døma ferr
at aski Yggdrasils,
þviat ásbrú brenn öll loga,
heilug vötn hlóa.
30 Glaðr ok Gyllir, Gler ok Skeiðbrimir,
Silfrintoppr ok Sinir,
Gísl ok Falhófnir, Gulltoppr ok Léttfeti,
þeim ríða æsir ióm,
dag hvern, er þeir døma fara
at aski Yggdrasils.
31 Þriár røtr standa á þriá vega
undan aski Yggdrasils,
þvíat ásbrú brenn öll löga,
heilug vötn hlóa.
32 Ratatoskr heitir ikorni, er renna skal
at aski Yggdrasils;
arnar orð hann skal ofan bera
ok segia Niðhöggvi niðr.
33 Hirtir eru ok fiórir, þeir af *hæfingar á*
gaghálsir gnaga:
Dáinn ok Dvalinn, Duneyrr ok Dýraþrór.
34 Ormar fleiri liggia und aski Yggdrasils,
en þats of hyggi hverr ósviðra apa:
Góinn ok Móinn - þeirru Grafvitnis synir -,
Grábakr ok Grafvölluðr,
Ofnir ok Sváfnir hygg ek at æ skyli
meiðs kvistu má.
35 Askr Yggdrasils drýgir erfiði,
meira, en menn viti:
hiörtr bítr ofan, en á hliðo fúnar,
skerðir Níðhöggr neðan.
36 Hrist ok Mist vil ek at mér horn beri,
Skeggiöld ok Skögul,
Hildi ok Þrúði, Hlökk ok Herfiötur,
Göll ok Geirahöð,
Randgrið ok Ráðgríð ok Reginleif:
þær bera einherium öl.
37 Árvakr ok Allsviðr, þeir skolu upp heðan,
svangir, sól draga;
en und þeira bógum fálu blíð regin,
æsir, ísarn kól.
38 Svalinn heitir, hann stendr sólu fyrir,
skiöldr, skínanda goði;
biörg ok brim ek veit at brenna skolu,
ef hann fellr ífrá.
39 Sköll heitir úlfr, er fylgir inu skírleita goði
til varna viðar;
en annar Hati, hann er Hróðvitnis sonr,
sá skall fyr heiða brúði himins.
40 Ór Ymis holdi var iörð um sköpuð,
en ór sveita sær,
biörg ór beinum, baðmr ór hári,
en ór hausi himinn;
41 en ór hans brám gørðu blíð regin
miðgarð manna sonum;
en ór hans heila vóru þau in harðmóðgu,
ský öll ol sköpuð.
42 Ullar hylli hefr ok allra goða,
hverr er tekr fyrstr á funa;
þvíat opnir heimar verða of ása sonum,
þá er hefia af hvera.
43 Ívalda synir gengu i árdaga
Skíðblaðni at skapa,
skipa betst, skírum Frey,
nýtum Niarðar bur.
44 Askr Yggdrasils, hann er øztr viða,
en Skíðblaðnir skipa,
Óðinn ása, en ióa Sleipnir,
Bilröst brúa, en Bragi skálda,
Hábrók hauka, en hunda Garmr.
45 Svipum hefi ek nú ypt fyr sigtíva sonum,
við þat skal vilbiörg vaka;
öllum ásum þat skal inn koma,
Ægis bekki á,
Ægis drekku at.
46 Hétumk Grímr, hétumk Gangleri,
Herian ok Hiálmberi,
Þekkr ok Þriði, Þuðr ok Uðr,
Helblindi ok Hár;
47 Saðr ok Svipall ok Sanngetall,
Herteitr ok Hnikarr,
Bileygr, Báleygr, Bölverkr, Fiölnir,
Grimr ok Grimnir, Glapasviðr ok Fiölsviðr;
48 Síðhöttr, Síðskeggr, Sigföðr, Hnikuðr,
Alföðr, Valföðr, Atriðr ok Farmatýr;
einu nafni hétumk aldregi,
síz ek með fólkum fór.
49 Grímni mik hétu at Geirrøðar,
en Iálk at Ásmundar,
en þá Kialar, er ek kiálka dró;
Þrór þingum at,
Viðurr at vígum,
Óski at Ómi, Iafnhár ok Biflindi,
Göndlir ok Hárbarðr með goðum.
50 Sviðurr ok Sviðrir er ek hét at Søkkmimis,
ok dulða ek þann inn aldna iötun,
þá er ek Miðvitnis vark ins mæra burar
orðinn einbani.
51 Ölr ertu, Geirrøðr! hefr þú ofdrukkit;
miklo ertu hnugginn, er þú ert mínu gengi,
öllum einherium, ok Óðins hylli.
52 Fiölð ek þér sagðak, en þú fátt um mant:
of þik véla vinir;
mæki liggia ek sé mins vinar
allan í dreyra drifinn.
53 Eggmóðan val nú mun Yggr hafa:
þitt veit ek líf um liðit;
úfar ro dísir - nú knáttu Óðinn siá:
nálgaztu mik, ef þú megir!
54 Óðinn ek nú heiti, Yggr ek áðan hét,
hétumk Þundr fyr þat,
Vakr ok Skilfingr, Váfuðr ok Hroptatýr,
Gautr ok Iálkr með goðum,
Ofnir ok Sváfnir, er ek hygg at orðnir sé
allir af einum mér.
Geirrøðr konungr sat ok hafði sverð um kné sér, ok brugðit til miðs.
En er hann heyrði, at Óðinn var þar kominn, þá stóð hann upp ok vill
taka Óðin frá eldinum. Sverðit glapp ór hendi hánum, ok vissu hiöltin
níðr. - Konungr drap føti ok steypþiz á fram, ok sverðit stóð í gögnum
hann, ok fekk hann bana. Óðinn hvarv þá. En Agnarr var þar konungr
lengi síðan.
Tilbake til/Back to: 1 2
3 4 5
6 7 8
9 10 11
12 13 14
15 16 17
18 19 20
21 22 24
23 25 26
27 28 29
30 31 32
33 34 35
36 37 38
39 40 41
42 43 44
45 46 47
48 49 50
51 52 53
54
Kommentar om språk, ortografi og liknande.
Comments on language, ortography, and such.
Jordgamma
The Ground Hut
Toppen av sida/Top of page
Skriv til oss / Write us!
Kommentarer til denne versjonen av Grimnesmål.
Norrønt språk er ikkje skrive av noko folk i dag, og då eg skulle gjera
kvadet om til html for publisering på verdsveven måtte eg difor ta einskilde
val som gjer at det vil vera mange avvik, særleg ortografisk, frå både det
som i dag er kalla normalisert norrønt, og sjølvsagt frå originalteksten som
han er attgjeven i handskriftene (hovudsakleg Codex Regius nr. 2365, 40,
den såkalla Edda).
Det er klart at det hadde vore mogleg å legga heile kvadet ut som eit bilete, slik at
det skal vera mogleg for "alle" å sjå det riktig attgjeve, men etter mi meining øydelegg
ofte for mykje grafikk det som elles ville vore bra sider. Særleg nedlastingstid kan vera eit
problem. Det som er synd, er at einskilde teikn heller ikkje er plattformuavhengig, slik at td.
folk som nyttar MacIntosh operativsystem ikkje får sjå ascii-teikn som td. "thorn". Apple Computers
har noko å gjera her, men dei bryr seg vel ikkje.
1. "O med kvist". Det største problemet var å finna erstatning for
den såkalla "o med kvist". Dette er ikkje eit teikn i den utvida
ascii-kodetabellen, sannsynligvis fordi den ikkje blir brukt i noko skriftspråk
i dag. Ettersom språket på Island i dag er det språket som har fjerna seg minst
frå norrønt, valde eg å nytta "ö" i staden for "o med kvist". I nyislandsk har
i dei fleste høve (såvidt eg veit) desse teikn (og lydar) erstatta kvarandre.
Merk likevel at eg her ikkje har tatt omsyn til koss teiknet og lyden faktisk er
i nyislandsk. I denne versjonen av Grimnesmål kan du kun sjå at der det i Edda
har vore "o med kvist", er det her nytta "ö", og at "ö" ikkje er nytta ved andre høve.
2. Ø. I handskriftene er det nytta to (eller tre) teikn, som har stått for to like,
eller nesten like, lydar. Her er kun nytta "ø". Det andre teiknet, ein samanslått 'o' og 'e',
er i alle høve bytta ut med "ø".
3. Normalisering. Sjøl om ein ikkje rekner med dei ortografiske endringane,
vil dette ikkje vera å rekna som ein fullverdig normalisert norrøn tekst.
Eg har likevel prøvd å halda meg til dei grammatiske og ortografiske reglane som er nytta i
normalisert norrønt, men har nok ikkje klart å vera konsekvent. Hovudskrivemåter, som 'k' istadenfor
'c', og 'ð'istadenfor 'þ' i innlyd vil rett nok vera nytta rimeleg konsekvent, men det er ikkje nok
for at det skal kunna kallast 'vitskapleg'. Difor må
dette dokumentet ikkje nyttast i forskingsøyemed, og du må heller ikkje bli
overraska om du ikkje finn orda i ei norrøn ordbok som held seg til normen.
Bergen i januar 1997.
Mail us!
Top of page
Back to contents page
About Ratatoskr
Comments on this version of Grímnismál.
Old Norse is not a language written by anyone today, so when I was going to
convert the text into HTML for publishing on the World Wide Web,
I had to make certain choices, especially ortographical choices, that differ
from what is today considered normalized Old Norse, and, of course,
from the original text as found in the handwritings (especially in
Codex Regius, No. 2365, 40, the so called Edda). I could, of course,
have bitmapped the whole poem, for "all" people to see, but in my opinion there's often way too
much graphics on many web-pages, sometimes slowing down downloadtime considerably. Besides, I think
that HTML-pages should consist mainly of text (it's hyper text markup language, remember?).
Tragically, some characters are not independent of
the OS used locally, so on for instance a MacIntosh computer characters like "thorn" are not displayed,
as it doesn't support the ascii extended character tables. Apple Computers should have a job to do here, but I'm
not so sure they care.
The main changes are as follows:
1. "O with a branch". What actually became the biggest problem was the
character that we in Norwegian call an "o with a branch". This character is seemingly
not used in any written language today, thus it doesn't seem to exist on any
ascii extended character tables. As the language spoken and written on Iceland today is
the modern language most similar to Old Norse (in fact, only minor changes have occured in the language on Iceland),
and as the "o with a branch" in Modern Icelandic in
most cases seems to have been replaced with "ö" (both the written character and the spoken sound),
that is the character I've chosen to replace the "o with a branch" with. However,
I have not taken into consideration what the character/sound in Modern Icelandic
actually have become in Modern Icelandic for every actual word (it could be an "o", for instance).
I have simply replaced every "o with a branch" with "ö" (and "ö" doesn't appear otherwise).
2. Ø. There were two characters to signify the same sound, or two (in some cases three) sounds very similar,
that also today in Norwegian (and Danish) is written "ø". The other character to signify this sound
(or, again, a very similar sound, usually written as an 'o' and an 'e' written together) has here consequently been replaced with "ø".
3. Normalizing. Even ruling out the ortographical changes I have done,
this can't be considered as a fully normalized Old Norse text, so it shouldn't be used as one,
for instance for academic purposes. However, I have tried to stay true to the norms in terms of grammar, and have used the more obvious
ortographical changes that usually occur in normalized Old Norse, like 'k' instead of 'c', and 'ð' instead of 'þ' where it should be considered a voiced sound.
I have also tried using the declinations that today are considered correct. I'm sorry to say I can't promise I have done it
consequently, though, so you shouldn't be surprised if there are words appearing here that can't be found in
a dictionary on Old Norse.
Bergen, Norway, in March 1997.
Mail us!
Top of page
Back to contents page
About Ratatoskr
This page hosted by
Get your own Free Home
Page