W A N N E E R

Verzamelnaam
Benaming uit bezochte streken
Oudste vermelding
Kempische uitspraak

Verzamelnaam.
In de 19de eeuwse officiële stukken wordt de benaming 'Teuten' niet aangetroffen, ze worden zoals op het eind van de 18de eeuw nog steeds aangegeven met het beroep dat zij uitoefenden. Vroeger werd vermoedelijk de term 'buitengangers' of 'buitengaanders' als verzamelnaam gebruikt. Dit wordt bevestigd door officiële documenten en door het bidden voor de 'buitengangers' in de kerken.

Benaming uit de bezochte streken.
De kempische Teut die in Noord-Nederland rondtrok met een pak op zijn rug werd daar nooit 'Teut' genoemd maar 'pakman' of 'koopman', zijn collega die als rondreizend veearts rondtrok werd 'snijer' genoemd. Ook kregen zij soms de bijnaam 'De moffen' toegemeten. Dit kan wellicht komen door hun duitsklinkende spreektaal.

Oudste vermelding.
De oudste vermelding wordt tot nog toe in een Pelterprocesbundel uit 1761 - 1767 aangetroffen en de oudste gedrukte vermelding dateert vermoedelijk van 1808 in het boekje: 'Korte beschrijving van het dorp Loemel en deszelfs omtrek' uit Nijmegen.

Uitspraak in de Kempen.
In de Kempen wordt het woord Teut niet uitgesproken zoals het geschreven wordt. In de vroegere Luikse Kempen luidt deze uitspraak [tyat]. Men spreekt hier over de teuten [tya:ta].

W A T

Benadering
Etymologische verklaring
Ontlening bargoens
Besluit

Benadering.
Tot nu toe hebben we nog geen verklaring voor het woord 'Teut'. In 1972 meende rector Ch. Creemers uit Stramproy dat men ze deze naam gaf omdat zij het in Duitsland, het land van de Teuten of de Teutonen handel dreven. Anderen denken dat het komt van het woord tuitelen wat betekent ruilen of versjacheren. De verklaring kan wallicht op 2 manieren benaderd worden, enerzijds etymologisch en anderzijds als ontlening aan het bargoens. Het woord 'Teut' komt in geen enkel verklarend etymologisch of historisch woordenboek van vroeger voor. Dit kan wijzen op een vrij jonge oorsprong van het woord.

Etymologische verklaring.
Volgens de Kempische dialectologen en typonomisten kan het woord 'Teuten' wellicht afgeleid worden van 2 werkwoorden: tijgen: gotisch: 'tuchan' wat 'trekken' betekent; 'Teut' wil in dit geval 'hij die trekt' zeggen. Een tweede verklaring is mogelijk een afleiding van het woord 'tuiten' of 'toeten', wat in dit geval op een hoorn blazen betekent. De teuten gebruikten geen hoorn maar een soort schalmei om hun komst aan te kondigen. Een aanwijzing hiervan zou kunnen zijn dat de Buullanders (inwoners van Budel) de Hamontenaren de bijnaam 'Linnentoeters' gaven.

Ontlening uit het bargoens.
Het woord 'Teut' zou niet etymologisch verklaard moeten worden, het zou ook aan de geheimtaal van de Teuten ontleend kunnen zijn. Het woord kan overgegaan zijn van de Teutentaal naar het dialect en zo opgenomen zijn in de spreektaal. Dit kan verklaren waarom het woord niet in een historisch, verklarend of etymologisch woordenboek voorkomt en waarom het nooit in officiële documenten werdt gebruikt. De volgende feiten staven deze bewering: In een boek over Lommel (1808) spreekt men over taf-, goor-, en hair-teuten. Taf en goor zijn woorden ontleend aan de Teutentaal.
In een werk van Frans Kluge vermeldt hij een volledige zin in de Westfaalse Teutentaal: 'de tiötte vernufft bat dat grusken quäst'.

Besluit.
Als het woord aan een Nederlandse of Germaanse taal is ontleend, blijft het probleem der etymologische afleiding bestaan. De meeste woorden van een Nederlandse geheimtaal zijn ontleend aan het Hebreeuws, het Waals enz. In het Hebreeuws betekent het woord 'thut': 'een draad garen'. Dit kan betrekking hebben op de pakdragers die in textiel handelden. Het kan ook aan het Duits of een Scandinavische taal ontleend zijn. Het Duitse woord 'dute' betekent 'hoorn' en 'duten' betekent: 'op een hoorn blazen'.