Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης – Πανεπιστήμιο Κρήτης
(ΥΕΠ) Χειμερινό Εξάμηνο
Στόχοι και Γνωστική Αξία του Μαθήματος
Η γνωστική αξία του μαθήματος έγκειται στην συνολική κατανόηση του Ευρω-Μεσογειακού χώρου. Βασικός στόχος αποτελεί η μελέτη των καθοριστικών παραμέτρων στις σχέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) με τις χώρες της Μέσης Ανατολής και Βορείου Αφρικής. Κρίνεται σκόπιμο να εξεταστούν αναλυτικά τόσο τα συστατικά της περιφερειακής πολυπλοκότητας και στρατηγικής, όσο και οι δρώντες στην οργάνωσή του Ευρω-Μεσογειακού χώρου
Διδασκαλία
Διαλέξεις – Παρεμβάσεις – Συζήτηση – Παρουσιάσεις Θεματικών (σε εξάρτηση με τον αριθμό των φοιτητών και την δυνατότητα χειρισμού των ζητημάτων).
Αξιολόγηση
Τα βασικά κριτήρια αξιολόγησης είναι:
- η συνολική συμμετοχή στη μαθησιακή διαδικασία κατά την διάρκεια του εξαμήνου,
- μία εργασία/μετάφραση με προθεσμία παράδοσης και παρουσίαση (κατόπιν συνεννόησης),
- οι γραπτές εξετάσεις στο τέλος του εξαμήνου.
Περιγραφή, Συναντήσεις και Θεματικές
Ενότητες
Βασικό χαρακτηριστικό του μαθήματος είναι η δημιουργία ενός συνεκτικού πλαισίου κατανόησης των Ευρω-Μεσογειακών Σχέσεων. Σήμερα, έχουν αναμφισβήτητα αυξηθεί οι φόβοι για μια κατάσταση ασυνήθιστης ρευστότητας στην ευρύτερη περιοχή νότια και ανατολικά της Μεσογείου, την οποία το τέλος του ψυχρού πολέμου βρήκε πολιτικά ανέτοιμη, οικονομικά αδύνατη και θεσμικά ασύμμετρη ώστε να υπερβεί την πολυπλοκότητα της νέας περιόδου. Επιπλέον, εξαιτίας της εντατικοποίησης της διαδικασίας της παγκοσμιοποίησης και της αυξανόμενης περιφερειακής αλληλεξάρτησης και αλληλεπίδρασης, καθίσταται ολοένα και περισσότερο επείγον το θέμα ένταξης των χωρών της περιοχής στο νέο διεθνές οικονομικό σύστημα - κάτι που αποτελεί και ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα συμμετρίας στη δημιουργία της νέας Ευρώπης.
Εξετάζοντας τον Ευρω-Μεσογειακό χώρο την τελευταία δεκαετία, παρατηρούμε τη δημιουργία μίας σειράς οργανωτικών σχημάτων και διεθνών διαδικασιών με στόχο την θεσμική ενίσχυση της συνεργασίας σε θέματα στρατιωτικής ασφάλειας και οικονομικής ανάπτυξης από όλους σχεδόν τους διεθνείς και Ευρωπαϊκούς οργανισμούς. Δεδομένης της παρούσας κατάστασης στις περιφερειακές σχέσεις, η Διαδικασία της Βαρκελώνης θεωρείται ο καταλληλότερος τύπος πολυμερούς συνεργασίας στον Ευρω-Μεσογειακό χώρο.
Για τους λόγους αυτούς κρίνεται σκόπιμο να εξεταστούν αναλυτικά (σε δυο θεματικές ενότητες) τόσο τα συστατικά και οι προκλήσεις ασφάλειας, όσο και η οργάνωση του Ευρω-Μεσογειακού χώρου.
Ενότητα Α: Ο Ευρω-Μεσογειακός
Χώρος
Γενικά Προβλήματα Πολυπλοκότητας, Ταυτότητας και Στρατηγικής στον Ευρω-Μεσογειακό Χώρο (γεωγραφική οριοθέτηση, ασφάλεια, συγκρούσεις)
Ειδικά Προβλήματα Ασφάλειας (οικονομική υπανάπτυξη, δημοκρατικό έλλειμμα, μετανάστευση, περιβάλλον και φυσικοί πόροι)
Φονταμενταλισμός και Νεωτερικότητα (Ισλάμ και Δύση)
Το Κυπριακό ζήτημα, το Παλαιστινιακό και άλλες περιφερειακές συγκρούσεις.
Ενότητα B: Η Οργάνωση του
Ευρω-Μεσογειακού Χώρου
Θεσμοί και Περιφερειακές Συνεργασίες στη Μεσόγειο
Ο Ρόλος των ΗΠΑ και ο Μεσογειακός Διάλογος του ΝΑΤΟ
Ο Ρόλος της ΕΕ (Οι Εσωτερικοί και Εξωτερικοί Παράμετροι)
Οι Μεσογειακές Πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης (1961-1994)
Η Διακήρυξη της Βαρκελώνης - Η Ευρω-Μεσογειακή Συνεργασία
Η Διαδικασία της Βαρκελώνης (1995-)
Η Νέα Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας
Η Μεσογειακή Ένωση
Η Ευρωπαϊκή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας και η Μεσόγειος
Το Αναδυόμενο Ευρω-Μεσογειακό Σύστημα: Συνέχεια και Αλλαγή
Διδακτικό Σύγγραμμα
André Nouschi, Η Μεσόγειος τον 20ο Αιώνα: Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2000.
Διανέμεται πρόσθετη ελληνική και διεθνή βιβλιογραφία.