Salaysay ni: Andy Barroga
DIMO tagibassiten ni Ilokano no makitam nga agpurpuros laeng iti pinia kadagiti kainaran iti Hawaii; wenno agkaykaykay iti paraangan dagiti adda mabalbalinna ta amangan ketdi no mabalinmo a pagsarmingan. Adun a kadaraan ti nakalak-am kadagiti kasta a rigat ngem nagbalin ketdi a karit kadakuada tapno aglupos ti biagda iti masakbayan.
Kas ken ni Larry Ordonez, akinkukua iti Mortgage Choice, Inc. ken Video by Jen. Dina pulos ilibak a nagpasaranna amin dagita a rigat idi sangsangpetna iti Hawaii. Sipapannakkel pay ketdi a nagkuna a ti kinapanglaw ti nagsugsog kenkuana tapno aganus ken makagun-od iti adal. Iti kasta, makalung-aw iti rigat a nadatnganna iti Hawaii.
Dina met ket pulos iparipirip a narang-ayen ti panagbiagda a sangapamilia
ngem kinapudnona, natibkeren dagiti binangonda a negosio iti kaingungotna – ni
dati a Jennifer Salazar, tubo ti Quezon City, Manila, Philippines.
Ngem saan laeng a ti negosio ti mangipaneknek tapno makuna a nagaw-aten
ni Larry dagiti arapaapna no di ket iti pay benneg iti trabaho, iti lubong ti Entertainment,
ken dagiti agkakadaeg a pammadayaw a nagungun-odna.
Maysa ni Larry kadagiti innem a puro a lallaki nga annak da Tata Loreto
Bautista Ordonez, Sr. a taga San Pablo, San Esteban, Ilocos Sur, ken ni Nana
Aurora Lorenzo Ordonez manipud Capitan, Iguig, Cagayan. Naganus pay laeng iti
sangapulo-ket-innem a tawenna idi simmangpet iti Hawaii. Intuloyna ti sekundaria
iti Baldwin High School iti isla ti Maui sa immallatiw iti Lahainaluna iti isu
met laeng nga isla. Umis-isem a nakalagip iti kinaignorantena idi apagsangpet
iti Hawaii. Marigatan kano idi a makaawat iti Ingles gapu iti slang
dagiti kaadalanna. Mabain a gumatang iti mirienda ta amangan kano no dida
maawatan ti sawenna ket katawaan dagiti makangngeg kenkuana. Dagita kano ti
rekka ti kinataona idi apagsangpet. Ngem sipapapannakel a nagkuna a numan pay
narigatan nga agsao iti Ingles idi, no ti panagbasaan wenno panagsuratan, saan
ketdi a paudi kadagiti kaadalanna.
Gapu kano iti kuminnit a darang ti init no kasta a mapan agpart-time
nga agpuros iti pinia iti nangrubrob kenkuana tapno ipatungpalna ti
inkaubinganna nga arapaap-- ti makapagkolehio. Kayatna met idin iti agfull-time
nga agtrabaho tapno makatulong kadagiti dadakkelna nga agbayad kadagiti
agbinulan a baybayadanda ngem ammona a ti adal laeng ti makabalin a mangyaon
kadakuada iti rigat.
Minantinirna ti gradona iti sekundaria tapno agtalinaed a top-ten
iti klaseda. Iti kasta, makaala kadagiti scholarship
grants a para iti panagkolehiona. Nagbunga dagita a kinasaldetna ta idi
1997, tinurposna ti BBA, Accounting, minor in Finance iti Unibersidad iti Hawaii
babaen kadagiti scholarships, grants,
ken student loans. Sana intuloy ti nagadal iti Real Estate, Finance ken Sales.
“Nagasatak,” kinunana,
“ta nupay kasano ti kinapanglawmi ken dagidi nagkaadu a nalaad nga impluensia
ti aglawlaw, nakaturposak met laeng iti four
year degree of education. Ta no koma nagpaigalutak idi iti kapiniaan, addaak
koma pay laeng ita iti kainaran." Sana intuloy, "Nagadu ti makitkitak
nga ubbing ditoy Hawaii a pilpiliten dagiti nagannak kadakuada nga agadal ngem
yaleng-alengda ketdi. No ammoda la koma ti kinapateg ti adal…” kinunana a
nagsanaltek.
Nangrugi a nagtrabaho ni Larry iti International Savings and Loan idi
tawen 1980. Nagduduma a departamento ti naglasatanna. Manipud Branch Operations,
Lending, Collection, Administration, Quality Control ken Sales/Service. Kunana
nga adda dagidi panawen a pannakaupayna gapu kadagiti agkakadagsen a trabaho a
naipabaklay kenkuana, ngem kellaat kano nokua a maipalagip kenkuana dagidi
rigrigatna a nagpasaranna a bulon ti panangyarasaas ti kaunganna:
"Narigrigat pay ti agarado, kaka!!!”, ket makontra kano a dagus ti
pauyona. Gapu kadagitoy a prinsipio ni Larry a binuyogan metten ti ik-ikutanna a
sirib, di unay nagbayag ket naital-o a bise-presidente iti nasao a banko.
Nupay kasano iti kinaadu ti tamingen ni Larry iti pagtratrabahoanna,
aktibo met latta kadagiti nadumaduma nga organizations.
Nagpaay a presidente iti Oahu Filipino Jaycees (maysa a leadership
training organization) idi tawen 1984 a nakabigbigan dagiti gapuananna.
Maysa ditan ti naannayas ken naandur a panangtimonna iti gunglo tapno nagun-od
ti Oahu Filipino Jaycees (OFJ) iti maika-sangapulo ket uppat a puesto kadagiti
agarup lima-ribu a chapters (agarup
sangagasut a ribu dagiti aktibo a miembros kadagidi a panawen) ti intero nga
Estados Unidos. Adu a pammadayaw ti nagungun-odna bayat ti panagpresidentena iti
gunglo kangrunaanna iti pannakapilina a Jaycees
President of the Year iti Hawaii ken naibilang a top 40 Jaycees President iti Amerika.
Idi tawen 1987, innominar ti Oahu Filipino Jaycees a kas Most
Outstanding Young Person iti Estado ti Hawaii. Duapulo-ket-siamda amin a
nainominar. Agduduma a puli ngem kaaduanna kadakuada iti local born. Talloda a napili iti daytoy a pammadayaw. Kaduana da
Muffi Hanniman ken Paul Sheriff. Mabigbigbig met a personalidad dagitoyen iti
Hawaii.
Saan a nailinged iti
Unibersidad ti Hawaii daytoy a gapuanan ni Larry ket maaw-awis kada tawen nga
agbitla iti sanguanan dagiti kabarbaro nga estudiante a kagapgapu iti sabali a
pagilian tapno inna iwanwan ida maipapan iti pateg ti adal nangnangruna iti
ganggannaet a lugar, ken dadduma pay a banag a panangdisiplina iti bagi tapno
naam-amo ti balligi.
Uray dagiti mangipatpataray ti
gobierno iti Hawaii, saan met a nailinged kadakuada ti kabaelan ni Larry. Ta idi
tawen 1988, dinutokan ti agdama idi a Gobernador, John Waihee, nga agtakem a kas
Real Estate Commissioner iti Estado iti Hawaii.
Iti lubong ti entertainment, naarikap met ni Apo Faustino Respicio, founder ken
producer ti kakaisuna a programa ti Filipino iti Hawaii, ti kabaelan ni Larry.
Pinag-hostna daytoy iti Filipino TV show iti Channel 2, manipud 1980 agingga iti
1987.
Sangapulon a tawen ni Larry nga empleado iti banko idi mapanunotna ti
mangbangon iti kabukbukodan a negosio. Ngem saan a nagdurukadok a simrek iti
dayta a panggepna agingga a di napnek iti kabaelanna maipanggep iti nagduduma a
wagas iti panagbulodan iti kuarta wenno mortgage
lending nga isu ti in-inawenna a bangonen.
Tawen 1995 idi opisial a nanglukat ti Mortgage Choice, Inc. (MCI). Saan
laeng a tibker-pakinakem ti pananglukatna ti MCI no di ket kapkapnekan a sirib
ken kabaelanna a mangimaton. Siniguradona a saan a mangirubo daytoy no di ket
makatulong kadagiti agbalin a klientena. Ket
kas ninamnama, babaen iti saldet ni Larry a binuyogan ti kinapudno a
pannakikaduana ken panagserbina, nabuslon dagiti nagbalin a parukianona.
Dakkel met ti maitulong ni
David Floirendo iti MCI gapu iti alibtak ken siribna a mangidadaulo kadagiti
Loan Officers. Natenneben ni David no panagbulodan iti kuarta ti pagsasaritaan.
Magustuan dagiti tao iti
kinasirib ni Larry a mangilawlawag iti pagaladan iti panagbulodan iti gatad ken
kasta met iti kinapudno dagiti sasawenna. Apaman a maamuanna no ania ti plano ti
klientena a pangusaran ti bulodenna a kuarta, ammona metten no ania ti
kasasayaatan a loan program nga
iyupreserna. No saan a makadesision ti klientena iti dayta a gundaway,
panuynuyan ni Larry iti naunday a panawen tapno makapagpanunot a naimbag. Ta
sabali isuna, iti panagserbina ti padana a parsua ti kaskenan. Adda la bassit
dumket kenkuana, umanayen. Kunana ngarud: “Paset ti negosiok ti mangisakit iti
masakbayan dagiti klientek ta ibilbilangko ngarud ida a kas kameng ti bukodko a
pamilia… Isu a patinayonko nga ikalkalakag ti napintas a relasion ti negosio
kadakuada tapno ad-adda a makapagserbiak ida a naan-anay a kas pinanggepko idi
pay laeng ininawko daytoy nanumo a negosio.”
Uray ania a klasena a
panagbuludan iti kuarta, makatulong ti Mortgage Choice, Inc. Manipud residential
home loans, land acquisitions, small and/or big construction, credit lines,
commercial real estate loans, ken dadduma pay. Uray kasano ti kadadkel a gatad
ti utangen. Manipud $25,000 sa agpangato. Sipapannakkel ni Larry a nagkuna a ti
kadadakkelan a gatad a trinabaho ti Mortgage Choice, Inc. iti maysa laeng nga
aplikente ket nagdagup iti 3.5 million. Kabaelanda pay ti mangpautang para iti
pangpatakder iti hotel wenno housing development loans nga agpateg iti $500
million.
Iti agdama, dakkel ti paggidiatan iti panagserbi ni Larry kadagiti
klientena no idilig idi empleado pay laeng iti banko. Saan laeng a ti
pagalagadan ti banko iti sursurotenna no di ket nawaywayakwak itan a mangpili no
ania dagiti napinpintas pay a loan program
nga ipaayna kadagiti klientena. Kas koma iti interest
rate, no asino a mortgage lenders
ti makaited iti kababaan nga interest rate,
dayta met iti ipaay ni Larry kadagiti aplikantena.
ITI KADA SARDAM TI DOMINGO, natinggaw ti boses ni Larry iti radio manipud
iti alas siete agingga iti alas dies iti nalatak a programana a Filipino Fiesta.
Agduduma dagiti pangrayray-awna kadagiti dumdumngeg: burburtia, pakpakatawa,
dandaniw wenno kankanta--no la ket adda makaitured a kumanta manipud kadagiti
umaw-awag iti telepono. Di pay mapupuotan ti dumayyeng ken kuminnikinni no
mangngeg dagiti agkakasam-it nga Iluko a sonata nga ipatayabna. Saan la a dagiti
makaray-aw a banag ti am-ambaan dagiti tao iti programana no di ket pay kadagiti
balakadna maipanggep kadagiti detalye iti panagbulodan iti kuarta wenno loan
tapno maliklikan iti pannakabiktimada.
Iti met kada aldaw ti Sabado ken Domingo, (no dadduma, dina maliklikan ti
lumangan iti radio), aglima-gasut a tattao ti makapulpulapolna babaen iti panag-emceena
kadagiti nadumaduma a paspasken. Okupado isuna iti daytoy a banag ta saan a ti
kinalatakna ti pakaawisanna no di ket ti abilidadna a mangrayray-aw kadagiti
mapan makipasken. Kinapudnona, kabayatan ti pannakaisursurat daytoy a salaysay,
addan dagiti nagkiddaw ti panagemceena
nupay inton umay pay laeng a tawen ti panagpaskenda.
Apaman a makaiwakas kadagiti
nagduduma nga obligasionna iti inaldaw, agawid a dagus ta ngamin uray no
innodtoy iti yanna, sitatalinaed a nalangto iti isipna ti ipatpategna a pamilia
aglalo dagiti tallo nga annakda ken Jennifer a da: Erika, 10; Samantha, 8; ken
Lorenzo III, 6. Kas ken ni Larry, nalaing met a rumay-aw dagitoy nga ubbing
aglalo iti panagsala-- manipud iti sala a jazz,
hula, ballet, hiphop agraman iti tap. Idi
1998, idiay Las Vegas, Nevada, isuda iti nangiyalat iti umuna a gunggona iti
National Spotlight Dance Competition. Ngem uray nalaingdan a sumala, itultuloyda
pay laeng iti agadal a sumala.
Adu dagitay makitkita a no nakasagpat lat' bassit a nagpangato,
liklikandan ti agkumeg a mangtaldiap iti baba a naggapuanda. Sabali ni Larry.
Patinayon nga agar-ari iti kaungganna ti kinapakumbaba iti laksid kadagiti
balligina. 'Tay ngarud kunana: "No nangatoka unay saka agkurno, adayo unay
ti paggappuam. Ngem no addaka iti baba saka agkurno, dika unay marigatan."
Kayatna a sawen, naragragsak ken napaspasig a makisarita kadagiti klientena no
agtalinaed a nababa. Dina pulos malipatan dagidi agsasamusam a pannakasuotna idi
kumalkalay-at pay laeng iti bakras ti balligi.
Dagidi panagririingna iti nasapa a parbangon idiay San Pablo, San
Esteban, Ilocos Sur a nakayanakanna tapno agiwayway iti nuang sakbay a sumrek
iti eskuelaan. Dina malipatan dagidi pappapanna panagarado, panagraep, panagani,
panaguma, panagkalap, panagmula iti natnateng, mais, ken dadduma pay a wagas iti
panguartaan. Ngem saan a ti kinapanglaw ti nangigawid kenkuana tapno sumuko no
di dagitoy ti nangkarit, nangmuli ken nagpuonanna tapno agballigi iti
masanguanan.
"Ti diak la unay malipatan a pannakainaigko iti Bannawag,"
kinunana, "idi ubingak pay, ibasbasaannak ni Lolangko iti Bannawag no kasta
a paturogennak. Ngem idi siakon ti makabasa, siak metten ti paturayenna a
mangbasa iti Bannawag tapno maalana't turogna!"
#####