Klimaktero

La ttt-ejo membras en Eduka rondo. [ Posta ] [ Antaua ] [ Hazarda ] [ Listigu ] [ Aldonu ] [ Redaktu ]

     Klimaktero estas periodo en la virina vivo, kiu komencigxas cxirkauxante la cxeso de la mens-
truoj, kaj dauxras pli-malpli longe.  La cxefa modifio estas la falo de la hormono oestrogeno.
          Pro tio okazas:

alteroj de la menstruo, kaj fine gxia cxeso:
alteroj de la hauxto, de gxia koloro kaj kvanto, kaj ankaux falo;
perdo de kalcio, gxis osteoporozo;
depresio kaj diversaj aliaj modifioj de la humoro;
dikeco;
varmaj ondoj cxefe je la supera parto de la korpo;
plialtigo de kolesterolo LDL kaj malplialtigo de HDL, kaj kiel konsekvenco:
- sklerozo de sangvazoj
- hipertensio
- infarktoj
- cerbvaskulaj akcidentoj
- rena insuficienco
atrofio de seksaj organoj;
malpliigo de la libido.  Pro la falo de la testosterono.

unua granda sxangxo: antaux 500 mil jaroj, kiam aperis la fajro.  La homo ekkuiris
la mangxajxojn;
la dua: agrokulturo. La homo ne plu estas nomada, kaj nun li kreskigas cerealojn
kaj legumenacojn;
antaux 5 mil jaroj: uzo de bova lakto kaj devenajxoj.  Sed 60% de la homaro ne bone
akceptas cxi-lakton pro manko de enzimoj kiuj faras digestajn transformigxojn.  Ankaux
pro tio plialtigxis la saturitaj grasoj en la homa korpo;
poste:
- salo kaj sukero
- aliaj kemiajxoj
nuntempe:
- mangxajxoj ricxaj je ksantino, kiel coca, pepsi, teo.  Ili enhavas fosforon kiu provokas
la perdon de osto.  Ili ankaux interferas en la sorbado de vitaminoj A, D, C, E, kalcio,
magnezio kaj zinko.

gxenerale la korpo ne ilin produktas, krome:
- vitamino D: cxe la hauxto per la ago de la suno, sed ankaux dependas de bona funkciado de la hepato
kaj de la renoj;
- vitamino K: en la intesto, pere de mikroboj je verdaj vegetaloj;
la hepato estas la plej granda deponejo de vitaminoj A kaj D;
vitamino A: varmo, lumo kaj aero gxin detruas facile. Gxi bezonas grason por gxia
transportado el la intesto en la sangvazon.
- Vitaminoj A kaj C ne malpliigas korajn malsanojn;
komplekso B:
- B1: tre grava je la digesta sistemo kaj nervaroj. Granda manko en drinkuloj.
- niacino: pro gxia deficito okazas pelagro.
- B12: pro gxia deficito aperas anemio.
- B6: gxi okazas en fruktoj kaj vegetaloj, kaj malpliigas la uteran kanceron.
vitamino C: gxi estas facile detruita kaj okazas en acidaj fruktoj kaj mangxajxoj
- gxi estas tre grava por:
a) la sana hauxto kaj osto
b) preventi la pulman kanceron
c) la sorbado de fero;
vitamino D: gxi partoprenas en la metabolo de kalcio
- fontoj: suno, laktajxoj, grasaj fisxoj;
vitamino E: gxi estas facile detruita per kuirado, fritado, frostigado; ankaux per la
lumo, suno kaj aero.
- gxi bezonas grason por gxia transportado el la stomako en la sangvazon.
a) preventas sklerozon
b) inhibicias oksidadon de LDL
- fontoj: tritika gxermo, vegetalaj oleoj, nuksoj, integraj grajnoj, ovoflavoj;
vitamino K: esenca en la koagulado de la sango.

gxi enhavas izoflavonojn, kiuj malpliigas korajn malsanojn;
- la genisteino similas al la oestrogeno en cxiuj situacioj, krome ke la genisteino preventas la
kancerojn de la mamo kaj de la endometro.
sojfaboj estas proksimume:
- 38% proteino
- 18% oleo
- 15% fibro
ankaux ekzistas sojlakto, touxfuo, kaj aliaj sojajxoj; cxiuj, fontoj de ricxa proteino.
Sed la cxefa produkto nuntempe konata en la tuta Brazilo estas SoyBean, farita el naux diversaj
substancoj, cxefe el sojo, kiu bone protektas kontraux la alteroj de la menopauxzo, kaj
samtempe preventas la aperon de koralteroj, kiel infarkto kaj hipertensio, kaj ankaux preventas
la kanceron je mamoj kaj endometro.

99% estas en la osto;
maksimuma denseco inter 20-25 jaroj;
klimaktero; okazas falo de oestrogeno, kaj do malpligranda denseco;
en maljunuloj pli ol 60 jaroj malpliigxas la rena produktado de vitamino D;
dependas de vitamino D kaj magnezio por gxia transportado el la maldika
intesto kaj kojlo en la sangvazon, kaj poste de oestrogeno por gxia adherigxo
al la osto;
salo kaj vianda proteino plialtigas la ekskrecion de kalcio per la reno;
tritika brano kaj kortikoidoj malpliigas la sorbadon de kalcio;
granda ingesto de kalcio malpliigas la sorbadon de fero, kaj okazas anemio;
jono kalcio pliigas la sekrecion de gastrino; en konsekvenco pliigas la
acidecon en la stomako, okazante gastrito kaj/aux ulcero.

uzu mangxajxojn plenaj je:
- fruktoj
- vegetaloj
- grajnoj
- kalcio;
 uzu mangxajxojn malricxaj je:
- grasajxoj
- salo
- alkoholajxoj
- kalorio
- kafeino
kafeino kaj alkoholajxoj pliigas varmajn ondojn, provokas ostoporozon
kaj pliigas LDL.
uzu Soybean-on Cxar gxi estas farita el sojo kaj aliaj vegetaloj, kaj gxi
enhavas pli ol 30% de sojo proteino, estas ricxa de izoflavonoj, cxefe de la genisteino, la plej grava
por la kontrolo de la menopauxzo kaj de la ostoporozo, kaj entenas ankaux grandan kvanton de fibroj, por
helpi en la kontrolo de la kolesterolo, kaj multnombraj antioksidaj substancoj kiel vitaminoj E, C, seleno
kaj zinko;
praktiku moderajn sportojn;
uzu fibrojn, cxar ili malpliigas la konstipon.